Yetişkinlerde ve Çocuklarda Öfke Kontrolü

Engellenme, incinme, gözdağı vb. gibi bir durum karşısında gösterilen saldırganlık tepkisi, kızgınlık. (TDK)

Kendisine karşı bir engellenme, haksızlık ve zarar görme durumunda verilen bir duygu.

Öfke duygusu 3 aylıktan itibaren başlar.

Öfke ikincil bir duygudur genelde altta yatan neden daha farklı olabilir. Örneğin korku, kaygı, reddedilme, engellenme, kırılma, hayal kırıklığı vb.

Öfkenin olumsuz sonuçları olduğu gibi koruyucu bir işlevi de vardır. Örneğin saldırıya uğradığımız zaman mücadele etmemizi de sağlayabilir. Yani sınırlandırıldığı sürece sağlıklıdır ve işe yarayabilir.

Öfke bir duygu, saldırganlık bir davranıştır.

⦁ Problem çözme aracı değildir.

⦁ İntikam alma yolu değildir.

⦁ Şiddet göstermek için bir sebep değildir.

⦁ Başkalarını kontrol etme biçimi değildir.

⦁ Haklı olmanın göstergesi değildir.

⦁ Öfke diğer duygular gibi sağlıklı bir duygudur.

⦁ Öfke bir işarettir.

⦁ Öfke sayesinde kişi kendini koruması gerektiğinin farkına varır.

⦁ Öfkeyi uygun bir şekilde ifade etmek sağlıklı, doğal ve olumludur.

⦁ Öfkeyi kontrol altına alabilmek için öncelikle öfkenin nedenini incelemek gerekir.

⦁ Öfkenin sağlıklı bir şekilde yaşanması için bastırılmaması gerekir. Öfkenin kabul edilmesi, ifade edilmesi etkili şekilde yaşanması için ilk şarttır.

⦁ Bastırılan öfke sonucunda kronik kalp damar hastalıkları, baş ağrısı, yüksek tansiyon ve mide hastalıkları gibi fiziksel rahatsızlıklar görülebilir.

Öfke kontrolü . öfkeyi ifade etme becerisini öğrenebilmektir. Yani amaç öfkeyi yok etmek değil doğru şekilde ifade edebilmeyi öğrenmektir.

⦁ Öfke, çocuk istismarı, ev içi şiddet, taciz gibi sorunlarda görülebileceği gibi birçok sosyal ve kişisel problemin ortaya çıkmasında etkendir.

⦁ Bireylerin iş ve aile yaşantılarına ilişkin önemli sorunları ortaya çıkmasına sebep olur.

⦁ Öfke ile etkin bir biçimde baş edememe sebebiyle kişi sosyal ortamlardan kaçınabilir.

⦁ Kişilerde sigara kullanma, madde kullanımı, yeme bozuklukları ve depresyon gibi sorunlar meydana gelebilir.

⦁ Uygun yollarla ifade bulamayan öfke kişilerde ciddi sağlık problemleri ortaya çıkarabilir.

⦁ Düşünce: Bizi öfkelendiren olay, durum ya da kişiyle ilgili mevcut düşüncelerimiz.

⦁ Duygu: Öfkelendiğimiz zaman gösterdiğimiz duygular. ( Kızgınlık, isteksizlik, hayal kırıklığı vb.)

⦁ Davranış: Öfkelendiğimiz zaman gösterdiğimiz davranışlar. (Bağırmak, ağlamak, vurmak vb.)

⦁ İletişim: Öfkemizi çevremize gösteriş şeklimiz.

⦁ Bedensel:  Öfkeyle birlikte hissettiğimiz fizyolojik tepkiler. ( kalp çarpıntısı, ateş, nefes alamamak vb.)

⦁ Fizyolojik Tepkiler: Nabzın ve kan basıncının artması, Sık sık ve zor nefes alma, kalp atışının hızlanması, baş ağrısı, kas ağrısı vb.

⦁ Zihinsel Tepkiler: Konsantrasyon bozukluğu ve dikkatsizlik, unutkanlık, düşük performans

⦁ Davranışsal Tepkiler: Alkol, Sigara, Huzursuzluk, Acelecilik, Madde kullanımı, Aşırı Yeme, Uyku problemleri

⦁ Kızgınlığın altında yatan duygularla yüzleşin.

⦁ O günkü kişi ve olayları ( tetikleyicileri ) not edin.

⦁ Olumlu bakış açısı seçin.

⦁ Kızgın olduğumuzda olayları olduğundan daha abartılı ve çarpıtılmış algılayabiliriz. Bu durumu fark edip olayları mantıklı bir şekilde değerlendirin.

⦁ Gevşeme egzersizleri ve meditasyonlar yapın.

⦁ Probleme değil, çözüme odaklanın.

⦁ Eğer tüm bunlara rağmen öfkeyi kontrol etmek mümkün olmuyorsa öfkenin altında yatan daha ciddi, travmatik bir neden olabilir. Bu durumda bir uzmandan yardım almak yararlı olacaktır.

Çocukların rahatsız edici deneyimlerinin etkilerinden kurtulup kendilerini iyileştirmek için, ağlayıp öfkelenerek acı verici duygularını ifade etmeye ihtiyaçları vardır. Ağlamak acı çekmekten kurtulma sürecidir ve çocuklar gözyaşı dökme özgürlüğüne kavuşmadıkça kendilerini daha iyi hissedemezler.  Ağlamak yalnızca vücuttaki toksinlerin atılmasını sağlamaz, aynı zamanda gerginliği de azaltır.

''Öfke nöbetlerinden vazgeçirmeye çalışmak, duygusal kabızlığa, duyguların içe atılmasına yol açar.''

Her çocuğun rahatlıkla öfke nöbeti yaşayabileceği en az bir güvenli yere ve yanında güvenle duygularını boşaltabileceği en az bir kişiye ihtiyacı vardır. Öfke nöbetleri evde kabul edilir ve hoş görülürse çocuklar güvenli yerlerinde ihtiyaç duyguları gibi ağlayıp öfkelenebildiklerinden, kamuya açık yerlerde öfke patlamaları yaşamaya ihtiyaçları kalmayacaktır.

1. Çocuğun aç, susuz, uykusuz veya yorgun olması,

2. Arkadaşları tarafından dışlanıyor ya da alay ediliyor olması,

3.Anne – baba arasındaki problemler ( tartışmalar, kavgalar vb.)

4. Öfkelenen çocuğun ödüllendirilmesi, isteklerinin yerine getirilmesi,

5. Öfkeli davranışlar sergileyen başka birini örnek alması (Anne, baba, arkadaş gibi),

6. Temel ihtiyaçların zamanında giderilmemesi, 

7. Anne ve babanın çocuğun tepkilerine yaklaşımlarının tutarsız olması ( annenin ve babanın anlaşmazlığa düşmesi sonucu çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda ikileme düşebilir)

8. Çocuğa verilen cezalar.

Çocuğun duygusunu aynalama dediğimiz yöntem ile yansıtmak ve bedenindeki sinyallere yönelmesini sağlamak önemlidir. Örneğin, şu anda çok öfkelisin. Ellerini sıkıyorsun, ayaklarını yere vuruyorsun gibi ifadeler kullanılabilir.Çocuğun duygusunu aynalama dediğimiz yöntem ile yansıtmak ve bedenindeki sinyallere yönelmesini sağlamak önemlidir. Örneğin, şu anda çok öfkelisin. Ellerini sıkıyorsun, ayaklarını yere vuruyorsun gibi ifadeler kullanılabilir.

Çocuk kendisine, bir eşyaya veya çevresindeki kişilere zarar veriyorsa; duygu yansıtması yapıldıktan sonra çocuğa '' Ben vurmak için değilim. Yastığa vurabilirsin ya da boks topuna vurabilirsin.'' şeklinde yönlendirilmelidir.